Merhaba Arkadaşlar,
Öncelikle değerli satrançsever arkadaşım Suat Boztepe’yi Samsun Satranç’ta yayınlanan güzel derleme ve bilgilendirme çalışmalarından dolayı kutlarım.
Ben de daha önce bu konudaki merakımı gidermek için araştırma yapmış ama internet ortamında yayınlanabilir bir duruma getirmek için belki de tembelliğimden bir türlü fırsat bulamamıştım. Şimdi TSF ve Satranç Okulu sayfalarında arkadaşımızın bu araştırmasını görünce ben de bu konudaki görüşlerimi belirtmek istedim. Bence Türk satranç tarihi, derin bir şekilde araştırılıp, irdelenip ortaya güzel bir eser çıkartılırsa, bu ülkemizdeki satrancın saygınlığının ve yeni nesilin ilgisinin de kazanılmasını sağlayacaktır.
Bu yüzden böyle bir çalışmaya büyük bir ihtiyaç duyulduğunu düşünüyorum. Zengin tarihimizde o kadar çok bilmediğimiz, tanımadığımız insanlar, olaylar var ki. Belki bunu bir satrançsever tarihçi arkadaşımız bir solukta okuyabileceğimiz bir eser haline getirebilir. Ne yazık ki şu anda edindiğim bilgiler genelde hep yabancı internet sitelerinden. Bilmiyorum dilimizde basılı bir yayın var mı?
Bu konuda İngilizce olarak H.J. R. Murray’ın Satranç tarihi “History of Chess” adlı kitabı önemli eserler arasında. Benim internetten edindiğim ilginç bilgilere gelince örneğin dünyada yazılan bilimsel anlamda ilk satranç kitabının Cürcan hükümdarı Sul Tekin’in torunu olduğunu ( As Suli, 880 ) öğrendiğimde oldukça çok heyecanlanmıştım. 946 yılında ölen Bağdat’lı As Suli ustamızdan belki de benim gibi çoğunuzun haberi yoktur. Sanırım Suat arkadaşımızın bahsettiği yazarı belli olmayan kitap, yeniden yazılmış, Lala Ismail Kolleksiyonundaki Süleymaniye kütüphanesinde bulunan el-yazmasi, yabancı kaynaklarda “Kitab al-shatranj” olarak geçen As Suli’nin dünyadaki yazılmış bilimsel anlamda ilk satranç kitabı olmalı. Bir başka ilginç bilgi ise, gene Osmanlı döneminden önce Memlük komutanlarından Musul Atabeyi(emiri) Kerboğa’nın (yabancı kaynaklarda Kerbogha olarak geçiyor) zamanının en güçlü satranç oyuncularından olduğu ve 1098 yılında Haçlılara karşı yapılan ünlü Antakya kuşatmasında (siege of Antioch) bile otağında satranç oynadığı yabancı tarih kitaplarında yazıyor. Yine ortaokul-lise yıllarımızda tarih kitaplarından iyi tanıdığımız ama satranç yönünü en azından benim yakın zamana kadar bilmediğim Özbekistanlı El-Biruni (973-1048) ‘nin güçlü bir satranç oyuncusu olması ve eserleri. Satranç hayranı olan Timurlenk’in bir oyunu sonrası oğluna “Şah-rukh” adını vermesi. Ve kim bilir daha bilmediğimiz neler var…
Bahsettiğim bilgilere internetten araştırarak ulaşabilirsiniz. Umarım ben de kısa zaman sonra bunları derleyip sizlerle paylaşabilir bir duruma getiririm.
Bol satranç dolu günler,
Tolga GÖZE
