Ülkemizde görme engelliler alanında ilk ciddi ve toplu satranç etkinlikleri 1980’lerin başlarında gerçekleştirilmiştir. 1982 yılınında, Emirgan Reşitpaşa,da bulunan körler rehabilitasyon merkezi mezunlarının kurup üye olduğu Regder adlı körler derneğinde, Selim Altınok, Kerim Altınok ve Remzi Çolak’ın öncülüğünde ilk satranç kursu düzenlendi. Bunu aynı derneğin sakatlar haftası etkinliklerinde ortopedik özürlüler ve sağırlar arasında organize ettiği özel takım turnuvaları izledi. Bu turnuvaları sürekli olarak körler derneği takımı kazanıyordu. Bu arada Jirayr Çakır tarafından yine İstanbul Emirgan’daki körler rehabilitasyon merkezinde görmez kursiyerlere satranç dersleri verildi.
1994 yılında Altınokta körler derneği İstanbul şubesinin Aksaray’daki yerinde düzenlenen kursu Selim ve Kerim Altınok gerçekleştirdiler. Bundan sonra Altınokta derneği İstanbul şubesinde görenlerin de davet edildiği satranç turnuvaları yapıldı. Bütün bu çalışmalar dernek üyesi görmez satranç severlerin şahsi çabaları ile yürütülmekteydi. Hakem ve satranç saatlerinin temin edilmesi için bireysel gayretler ve oyuncular arasında ya da dernekten para toplayarak çözüm aramalar sık rastlanan durumlardı. Maçka Leons kulübü 1997 yılından itibaren her sene düzenli olarak özürlüler arası bir satranç turnuvası düzenlemeğe başladı. İlk defa bu turnuvada kör satranççılar kendileri turnuvayı düzenleme işiyle uğraşmadan sadece satranç oynamak üzere müsabakalara katıldılar. 1997 yılında Altınokta körler derneği Ankara genel merkezinde bir satranç semineri düzenlenerek, İstanbul’dan Selim Altınok, Kerim Altınok ve Remzi Çolak davet edildiler. Kendilerince verilen bir haftalık seminere katılan görmeyen oyuncular, Körler federasyonunca o yıl Romanya’da düzenlenen Balkan turnuvasına gönderildiler.
Nihayet 1999 yılında devletin konuya el atması ve sekiz yıldır var olan, özürlüler spor federasyonunun, ilk defa körler için bir etkinlik düzenlemesiyle, birinci resmi körler Türkiye Satranç şampiyonası, İstanbul’da düzenlendi. Bunu takiben oluşan milli takım Polonya’daki avrupa körler birinciliğine gönderildi. 2000 yılında Türkiye Kuşadasında Balkan körler satranç takım birinciliğine ev sahipliği yaptı. Yine aynı yıl bir oyuncumuz Türkiyeyi temsilen İspanyadaki körler dünya şampiyonasına gönderildi. Bu arada Türkiye şampiyonası resmi olarak kesintisiz her yıl düzenlenmeğe devam etti. Ayrıca TESYEV, Türkiye Zeka Vakfı ve Maçka Leons kulübü gibi kuruluşların tertiplediği özel turnuvalar bu alandaki canlılığın artmasına katkıda bulundu.
İlk yıllarda ülke çapında yapılan bir turnuvaya en çok 35-40 oyuncu katılırken, artık bu sayı 100’ü çok aşmış görünmektedir. Bu yönden önümüzdeki yıllarda Türkiye birinciliğinin bölge elemelerinden sonra final niteliğinde yapılması ihtiyacı gündeme gelmektedir. Son yıllarda başlayan kulüpleşme faaliyetleri çerçevesinde, Ankara’da kurulan Altınokta spor kulübü ve İstanbul’da faaliyete geçen İstanbul Görme Engelliler Spor Kulübü, satranca önem verdi. Kulüpler bünyesinde, hoca eşliğinde düzenli periodik çalışmalar başlatıldı. Her iki kulübün satranç takımları görenler arasında düzenlenen liglere katıldılar. Artık görme engelli oyuncular görenler arasında düzenlenen turnuvalarda da daha sık yer almaktadırlar. İstanbul ve Ankara’yı takiben; İzmir, Kayser, G. Antep gibi illerde de kulüpler kurularak, çalışmalara başlanmıştır. Bundan sonraki aşamada, görme engelliler satranç federasyonu ve Türkiye Satranç Federasyonunun ortak çalışmalarıyla bu alandaki kabartma satranç takımı ve saat gibi malzeme sorunlarının çözümlenmesi umulmaktadır. Ayrıca kabartma ve kaset satranç kitaplarının üretilerek görme engelli sporcuların kullanımına sunulması da önemli bir aşama teşkil edecektir.
Yazanlar Altınoklar
Ekim 2002
