Şahınızın Kombinezonunuzu Engellemesine İzin Vermeyin!

Yazan Dvoretsky

Büyükusta Yusupov okulumuzda yetenekli çocuklar için ders verdiği sırada Kasparov’un oyunlarını incelerken dikkatini Dünya Şampiyonu tarafından sık olarak kullanılan bir tema çekti. Tam atak doruk noktasına ulaşmışken şampiyon birden Şahıyla sakin bir hamle yapıyor ve sonradan anlaşılıyordu ki bu hamle atağın güçlendirilmesinde önemli yer tutuyordu. Şah daha önce bulunduğu karede şah çekişine maruz kaldığı için yetersizlik oluşabiliyordu .

Buna harika bir örnek Kasparov-Karpov 1986 Leningrad maçının 16.oyunudur. Bununla beraber Artur kendi oyunlarından da kolayca bu temaya örnekler bulabilirdi.

Yusupov-Magerramov
Dünya Gençler Şampiyonası eleme turnuvası, Leningrad 1977

Beyaz’ın merkezdeki geçer Piyonları merkezde bloke olmuştur bununla beraber Siyah’ın Vezir kanadındaki Piyonları hareketlidir. Objektif olarak Beyaz büyük olasılıkla mecburi bir şekilde berabere fırsatından yararlanmalıydı: 30.Ae3!? Kxe3 (30…Ab4 şüphelidir çünkü 31.Vh5 vardır) 31.Af7 Şg8 32.Ah6. Ama Yusupov kazanca oynuyordu ve şansını Şah Kanadı atağında aramaya başladı.

30.h4!? b4 31.Şh2!?

S.1.41 Beyaz bu hamleleri niye oynadı?
30.Axf6 gxf6 31.Vg4 ile taş fedası cezbedicidir. Ama atak 31…Ad7’den sonra nasıl devam ettirilebilirdi? Saldırgan 32.Ke1 hamlesi eğer Kale şah çekilerek alınmasaydı Siyah çözülemez problemler yaratacaktı. Bununla beraber Şah’ın h2’de olmasıyla 32.Ke1’e de dikkat edilmeli çünkü Kale iki hamlede mat yüzünden alınamaz.

31…a5?
İnanılmaz dikkatsizlik! Magerramov rakibin fikrini anlamaya çalışmadan sakince Piyonlarını sürüyor. Burada 31…h6 ile h7 keresini At için açıyor) veya 31…Ad7 ile Beyaz’ın tehdidi engellenebilirdi.

32.Axf6! gxf6 33.Vg4 Ag6
33…Ad7 34.Ke1! den sonra siyah hemen kaybeder.

34.fxg6 Vd7 35.Vf3 Ve6 36.Af7?
Bu tür konumlarda tipik hata (doğrusu tehlikeli tehditlerle 36.Af5! idi). Şaha karşı atak çok kuvvetli hale gelince, savunma yapan taraf genelde kendini materyal vererek baskıdan kurtarmak ister. Burada önemli olan kötü bir değiş tokuş yapmamaktır. Materyal kazanmak atağınızın doğal sonucudur ama çok açgözlü olursanız rakibinize insiyatifi kaptırabilirsiniz. Atak sona erer ve daha önce harika durumda olan taşlarınız birden mücadeleden düşmüş hale gelebilirler.

36…Kxf7 37.gxf7 Vxf7 38.h5
Beyaz atağa devam etmeli aksi halde Vezir kanadında ilerleyen Piyonlarla başa çıkamaz. Ne var ki şimdi güçlü At tahtadan kalktığı için atağın başarısı problematiktir.

38…b3
38…a4!?

39.h6 a4?
Magerramov yine rakibin tehditlerine dikkat etmiyor. 39…Ve6 40.Kg7 f5 ile 39…f5 arasında bir tercih yapmalıydı.

40.Kg7 Ve6 41.Vg3
tehdit 42.Kxh7; 41…Kg8’e 42.Ke1 Vc8 43.Kxg8 Vxg8 44.Ke8 Siyah terketti.

 
Bu konum Khalifman-Oll, Kiev 1984 oyununda ortaya çıkabilirdi. Beyaz’ın pozisyonel avantajı var ama 1.f4?! Fd1’den sonra buhar olabilirdi. 2.Vc5’e 2…Ff3? olur çünkü 3.Kxf3! exf3 4.Şh3 Şh6 (4…Vd2 5.Şg4! Vd7 6.Fe6! Vxe6 7.f5) 5.g4 g6 6.g5 fxg5 Şh5 8.Vd4 vardır. Ama 2… b5 3.Vxb5 Vxe3 veya 2…Şh6 ve devamında 3…g6 mümkündür.

S.1.42 1.Vc3 halinde ne olur?
Bu sorunun cevabı derin ve dikkatli bir şekilde hesaplamayı gerektirir.

1.Vc3!? exf3 2.Şh3
2.Kxf3 Vd1 olmaz.

2…Ff5 3.g4 Vg1!
3…Fxg4 4.Şxg4 Vg1 5.Şxf3 ve 3…Vxc3 4.gxf5 Şxf5 5.bxc3 Şe4 6.Fb3 veya 6.Fe6 ve devamında 7.Şg3 (6.Şg3?! Kc8) umutsuzdur.

4.gxf5 Şh5!?
Çifte vuruş; Siyah hem 5…Vxf2 hem de 5…Vg4 mat tehdit ediyor. 4…Şh6 5.Kxf3 kötü olurdu, ve 4…Şg5’e 5.Vd4! Vxf2 6.Vf4 Şh5 7.Ff7 g6 8.Fxg6! hxg6 9.Vg4 Şh6 10.Vxg6 mat.

5.Ff7!
5.Vd4? Vxf2 6.Ff7 (6.vg4 Şh6 7.Vf4 g5!) 6…Şh6! 7.Vf4 g5 8.fxg5 Şg7.

5…g6 6.Vd4 Vxf2 7.Fxg6 Şh6 8.Vf4 Şg7 9.Vc7! ve mat kaçınılmazdır.

Dolayısıyla 1.Vc3 hamlesi mecburi kazanca gider. Peki ama öyleyse neden 1.Vc3 hamlesi çift ünlemle anılmıyor da ilginç yorumunu alıyor? Bunun sebebi çok daha kolay bir kazancın olmasıdır. 1.Şh3! ile Şahı tehditlerden kaçırmak rakibi hemen umutsuz bir konuma sokardı. 1…exf3 kötüdür çünkü 2.Kxc2!; 1…Şh6’ya 2.Vc3 vardır ve 1…Fd1’e de 2.Vc5!

A.1.23 Beyaz oynar	A.1.24 Beyaz oynar