Satrançta bazı konumlar Halley kuyruklu yıldızı gibidir. 76 yılda bir dünyadan görülen Halley gibi hayatınızda fil at matı bir kez gelebilir veya hiç de gelmemesi çok olasıdır.
Tartışma konusu şu: Madem gelme olasılığı bu kadar düşük Fil At matını çalışmaya gerek var mı?
Aşağıdaki Büyükusta Fil, At matını yapamamış. Acaba o da bazıları gibi nasılsa oyunumda gelmez diye mi düşünmüştü?
Veya Dünya Kadınlar şampiyonluğu Maçında Ushenina’nın mat edememesine ne demeli? Bu olayı “Skandal!” diye duyurmuştuk
- Büyükustalar çok kuvvetli oyuncular nasıl olur da Fil, At matı yapamazlar
- Fil, At Matını öğrenmek gerekli mi?
Büyükustalar, çok kuvvetli oyuncular nasıl olur da Fil, At matı yapamazlar
Fil, At matını belli bir düzeyin üzerindeki her oyuncu çalışmıştır, bilir. Yalnız 1-2 incelik vardır ki senede bir de olsa 10 dakikalığına tekrar ile rahatlıkla hatırlanır. Seneler içerisinde güçlü oyuncu bu tekrarı yapmazsa zorlanabilir.
Yukarıdaki örneklerde oyuncuların mat edemesinin temel sebebi ise büyük olasılıkla yorgunluk. Ustalar oyun esnasında inanılmaz güç sergilerler. Hamle sırası rakipteyken bile düşünürler ki bu 4 saat boyunca yoğun bir beyin faaliyeti anlamına gelir. Üstelik satranç oynamak rutin bir düşünme işlemi de değildir; oyuncular yüksek stres altında oynarlar.
Yeni zaman kontrolleriyle beraber oyuncuya az süre de kalmış olabilir. Oyuncu dinç iken Fil, At matını rahatlıkla yapabilir ama yorgunluk, stres ve az zaman faktörleri birleşince Fil, At matı kaçabilir. Üstelik yukarıdaki örnekler nadir olan şeylerdir. Kramnik’in de bir hamlede mat olmasını beklemezsiniz ama işin içerisine insan girince başarısızlık da olabilir.
Fil, At Matını öğrenmek gerekli mi?
Kesinlikle gereklidir. Bu konuda Capablanca’nın “Satrancın Esasları” kitabında yazdıklarına kulak verelim. Fil, At matını kitabının ilk bölümünde anlattıktan sonra şöyle der:
“Bu finalin uzun olduğu görülüyor. Dikkat edilecek iki önemli nokta vardır: Şahın kovalamaya yakından katılması ve filin ters renginde olan karelerin at ve şah tarafından kontrol edilmesi. Metodik olarak bu finale çalışılması önerilir. Çünkü bu taşların gerçek güçleriyle ilgili çok iyi bir fikir verdiği gibi, oyunun kurallarına göre de matın elli hamlede yapılması gerektiğinden dolayı, daha ilerisini görmeye alışmak için de yardımcı olur”
Capablanca kitabında ayrıca Vezire karşı Kale konumunu ve hatta Şah iki ata karşı şah piyon konumunu kısaca incelemektedir. Elbette rakip yanlış oynamazsa tek kalmış şahı iki at mat edemez. Ama atlardan biri piyonu bloke eder ve diğer at ve şahla rakip şahı sıkıştırırsanız kazanabilirsiniz. Rakip şah sıkıştıktan sonra piyonu bloke eden at mata gelir.
Aşağıdaki bir etüd ama bu şekilde mat oyunlarda da gelmiştir.
Satrançla amatör olanlar için Fil, At matı anlaşılması zor ve gereksiz gelebilir. Ama ilerleme iddiasında olan bir oyuncu iseniz temel oyunsonlarını çalışmak durumundasınız. Yukarıdakine benzer zor durumları iddialı oyuncular çalışmaktadır. Sadece oyunda gelirse diye değil ama tahta hakimiyetini ve analiz becerilerini geliştirmek için de çalışmaktadırlar.
