Kombinezonlar ve Varyantlar - 6

Rakibin İmkanlarına Dikkat Etmek

Rakibinizin de yaşamaya hakkı vardır.
Savielly Tartokower

Yusupov-Fries Nielsen
Dünya Gençler Şampiyonası Skien 1979

1.d4 e6 2.Af3 Af6 3.Fg5 c5 4.e3 b6?
Petrosian-Kozma Münih Ol. 1958 oyunundan bilinen açılış hatası. O oyunda Beyaz şu şekilde açık bir üstünlük elde etti: 5.d5! exd5 6.Ac3 Fb7 7.Axd5 Fxd5 8.Fxf6 Vxf6 9.Vxd5 Ac6 (9…Vxb2 10.Kd1 Vb4 11.c3! Vxc3 12.Kd2 Vc1 13.Şe2 kazanır) 10.Fc4.

Gariptir ki aynı hata Karpov tarafından Yusupov ile olan Adaylar Yarı Final maçında (Londra 1989) yapılmıştır. 6….Fb7 yerine Karpov 6…Fe7 oynadı ama 7.Axd5 Fb7 8.Fxf6 Fxf6 9.c3 0-0 10.Fc4’ten sonra kötü pozisyonda kaldı. Yusupov harika bir şekilde kazandı.

Tüm kitapları görebilirsiniz. Türkiye'nin en geniş satranç kitaplığı bizde!

5.d5! d6 6.dxe6 Fxe6
6…fxe6 7.e4!

7.Fb5 Abd7 8.Ac3 a6

Artur uzunca bir süre düşündü ve mecburi değişimlere girdi: 9.Fxd7 Fxd7 10.Ad5 Fe7 11.Fxf6 Fxf6 12.axf6 Vxf6 13.Vd5 Şe7 (mecburi:13…0-0 14.0-0-0 ‘dan sonra d6 Piyonu düşer) 14.0-0-0. Rakip Şah merkezde çakılı kalınca Beyaz çok fazla olmasa da biraz avantaj elde etti. Daha sonra rakibi yanlış oynadı ve Yusupov kazandı.

Oyundan sonra “Dokuzuncu hamlede neden o kadar uzun düşündün ?” diye sordum? Yusupov “9.Fxd7 ile elde ettiğimden daha iyi bir konum elde edebilir miyim diye baktım ve 9.Fc6 ‘yı inceledim” diye açıkladı ve şu güzel varyantı gösterdi.

9.Fc6 Ka7
9…Kc8? 10.Fb7

10.Ae4

S.1.19 Siyah ne oynamalı?
d6’daki piyon boştadır. Pasif 10…Ve7 11.0-0 Siyah’ın hiçbir imkanının olmadığı bir konuma ulaştırır. Siyah Piyon vermelidir.

10…Vc7! 11.axf6 gxf6 12.Fxf6 Kg8
Kalite feda etmek iyi değildir: 12…Vxc6 13.Fxh8 f6 14.Vd3 veya 13…Fc4 14.b3

13.Fxd7 Vxd7
14.Fh4 Kxg2 15.Fg3 Beyaz Kaleyi alamayacağı için hatalı olur. 14.Ah4 dikkate değerdir ama açıktır ki köşedeki bir Atla Siyah’ın Piyon karşılığı kompansasyonu vardır.

Ama roktan sonra Beyaz, Filini g3’e transfer ederek konumu sağlamlaştırmaya niyetlenir. Siyah 14…Fh3 15.Ae1 Fxg2? 16.Axg2 Vh3 17.Vd5! oynayamaz.

14…Kxg2!! 15.Şxg2 Fh3 16.Şh1 Fxf1 17.Vxf1 Vf5
Siyah Piyonu geri alır ve hemen hemen eşit bir konum oluşur.

Olağanüstü hesaplama! Bu tür ince hamleleri bulabilmek için oyun esnasında sadece kendi fikirlerimizi değil aynı zamanda rakibimizin de gizli imkanlarına dikkatimizi yönlendirebilmeliyiz. Aday hamleleri arama işlemi sadece kendimiz için değil rakibimiz içinde gerçekleştirilmeli.

Konum değerlendirmesinin birden fazla değiştiği aşağıdaki konum rakibin karşı şanslarına dikkat etmemenin doğurabileceği ölümcül sonuçlara iyi bir örnektir.

S.1.20 Kale nereye kaçmalı?
Beyaz’ın Piyonları zayıf. Siyah basitçe 32.Kb1! oynayarak 33.Axc5 tehdit etmeli ve sonucunda büyük bir avantaja sahip olmalıydı. Kovacevic cezbedici 32…Kb4?! hamlesini seçerek tuzak kurdu: eğer 33.Fxc6? oynarsa 33…Kh4! 34.Şg3 Kg4 35.Şh3 bxc6. Ama karşı vuruşu es geçmiştir:

33.g4!
Fikir 33…fxg4 34.Fxc6 keskin bir mücadeleyle.

33…Şc7! 34.gxf5 Axc5
Daha sağlamı Kovacevic’in de belirttiği gibi 34…Kxa4 35.Ab3 Kb4 36.fxe6 Axe6 37.Ke3 Adxc5 Axc5 39.Şg3 h6 Siyah avantajlıdır. 35.Kc2!

S.1.21 Siyah nasıl devam etmeli.
Kovacevic’e göre Siyah 35…b6 36.Axc6 Kxa4’ten sonra oluşacak eşit bir konumla yetinmeliydi. Oysa oyundaki 35…Axa4? hamlesi Sax’ın taktik oyunla insiyatifi almasını sağladı. Bir diğer hatalı varyant şu olurdu: 35…Afd7? 36.Fxc6!? (36.fxe6 Axe6 37.Axc6 Axc6’da mümkündür ama 37.Fc6? Ad4) 36…bxc6 37.fxe6 Kxa4 38.e7!

Ama Kovacevic tüm aday hamleleri incelemedi. Başka bir imkan daha vardı: 35…Ae4! Filin diagonali kapatarak b7 ve c6’ya taktik vuruşları engeller. Beyaz için en iyisi 36.h6! gxh6 37.f6 Kxa4 38.Ac4’tür ama devamında 38…Ac5! (38…Ag5 daha zayıftır. 39.Fg2 ve 40.f4) 39.Şg3 Ag6 tehdit 40…b5 veya 39.Fg2 Ad3 40.Ff1 Kxc4! 41.Kxc4 Axe5 ile Siyah avantajı elde eder.

35…Axa4? 36.Axb7?!

Kovacevic yanlış olarak informatör’ün üçüncü sayısında bu hamleye çift ünlem verdi 36…Kxb7! 37.Fxc6 (37.fxe6 Şd8 38.Fxc6 Kb4) den sonra 37…Ab6? 38.fxe6! Axe6 39.Fd5 oynamak yerine 37…exf5! Siyah için eşitliği sağlar.

Değişik bir kombinezon Beyaz’a kazanç şansları verebilirdi: 36.Fxc6! bxc6 37.fxe6 Axe6 (37…c5 38.e7 Kb8 39.Kc4!) 38.Kxc6 Şd7 39.Kd6 Şc8 40.Kxe6 Kh4 41.Şg3 Kxh5 42.Ke7

36…Şxb7? 37.Kxc6 Kf4 38.fxe6! Axe6 39.Fg2 Kxf2
39…Kh4 40.Şg3 Kxh5 41.Kxe6 Şc7 42.f4 ve Siyah kayıp konumdadır.

40.Kxe6 Şc8 41.Şg3 Kc2
41…Kf7? 42.Ka6

42.Kd6 Ac5 43.e6 Şc7 44.e7 Ke2 45.Kc6 Şd7 46.Kxc5 Şe7 47.Ff3 Ke1 48.Şf4 Kf1 49.Kc8 Şf7 50.Kh8 Kf2 51.Şg3 Kb2 52.Şf4
52.Fd5 Şf6 53.Kxh7? Kb8! Berabere.

52…Kf2 53.Şg4 Kd2 54.Fe4 Kd4 55.Şf4 Kd1

S.1.22 h7 Piyonunu almanın sırası mı?
Beyaz’ın kazanç bir konumu var. En basiti 56.Şg3 ve ardında Fxh7 dir; aynı zamanda 56.Şe5 Ke1 57.Kc8 Ke2 58.Kc7 Şf8 59.Şd5 de kuvvetlidir.

Tabii ki 56.Kxh7? Şg8 hata olurdu ama Piyon neden Fille alınmasın ki? Bu tam olarak Sax’ın, rakibin olağanüstü savunmasını görmediği için oynadığı hamledir.

56.Fxh7? g5!! 57.hxg6
57.Şxg5 Şg7

57…Şg7 58.Kg8 Şh6
Oyun kısa bir süre sonra oyun berabere bitti. Filin talihsiz kötü vaziyetinden dolayı Beyaz materyal üstünlüğünü kullanamaz.. Kalelerin değişilmesinden dolayı elemanter teorik bir ‘kale pozisyonu’ oluşur.