Kombinezonlar ve Varyantlar - 2

Güneş Lekeleri

Sadece güçlü bir satranççı ne kadar zayıf olduğunu bilir.
Savielly Tartokower

“Güneşin de lekeleri vardır” eski bir Rus deyişidir. En yüksek seviyedeki turnuvalarda, hatta Dünya Şampiyonası maçlarında bile oyuncular üstünlük veren kombinezon fikirlerini kaçırabilirler. Bu çok da şaşırtıcı değildir çünkü sinir savaşı içeren maçlarda zaman akıp giderken, Dünya şampiyonu için bile gizli kalmış bir kombinezonu bulmak zor olabilir.

Chiburdanidze-Levitina
4. oyun, Dünya Şampiyonası maçı Volgograd 1984

S.1.5 26.Fb4’ü değerlendirin
Beyaz’ın sağlam bir er fazlası vardır. Dünya Kadınlar Şampiyonu basitçe oynadı: 26.Kxe2 Fxe2 (26…Kxe2 27.Fd3) 27.g3 Fe5 28.Kc1 g5?? 29.Kc8 Şg7 30.Ff8 ve Siyah terketti. Oyun daha normal gelişseydi, 28…Fg4 29.Kc2 den sonra Beyaz’ın kazanç için her türlü şansı olacaktı ama fazla piyonu kazanca çevirmek zaman alacaktı.

Tüm kitapları görebilirsiniz. Türkiye'nin en geniş satranç kitaplığı bizde!

Zorunlu bir kazanca aşağıdaki güzel bir kombinezonla ulaşılabilirdi.

26.Fb4! Kxa2
26…Kxe1 27.Kxe1 Kxa2’den sonra birşey değişmezdi.

27.Kxa2 Kxa2 28.Ff5!
Kombinezonun fikri arka yatay zayıflığı. 28.Ff3? Fe6 veya 28.Fb1? Ke2 de iyi olmazdı.

28…Fe2! 29.Fb1!!
Gerekli bir ara hamle. 29.Fg4? Fb5 hatalı olurdu ve 29.Fd3? e Siyah 29…a5 ile cevap verir, fikir 30.Fc3 Fe5!!. 30.g3 Fe5! dir ve 30.Fc5 Fd2! Olur. Geriye bir tek 30.Fxa5 Kxa5 31.Fxe2 kalır ama ters renkli Fil finaline Piyon fazla girebilmek için kombinezon atmak çok da mantıklı değildir.

29…Kb2
29…Ka1 30.Fxh7 veya 30.Fc3

30.Fd3
Şimdi 30…a5 31.Fxa5 yüzünden olmaz ve 30…Kxb3 31.Kxe2 g5 32.Ke8 Şg7 33.Ff8 de kaybeder.

Sonuç olarak 26.Fb4! in objektif olarak en iyi hamle olduğuna kanaat getirdik. Bununla beraber pratik açıdan Chiburdanidze’nin kararını da eleştiremeyiz. Gerçekten de kombinezonları hesaplarken sık olarak hata yapılabilir ama sakin yollar avantajı kazanca rahat bir şekilde çevirir.

Kasparov-Karpov
1.oyun Dünya Şampiyonası maçı Moskova 1985

S.Siyah ne oynamalı?
Bu oyunu turnuva salonunda izlerken tabii ki 18…bxc5’i düşündüm. Ne var ki bu pek mümkün gözükmemektedir; Beyaz’ın iki çürütme yolu vardı: 19.Axc8 Kdxc8 20.Fb7; ve 19.Kxb8 Axb8 20.dxc5 (21.Kb1 niyetiyle) 20…Aa6 21.Axc8 Kxc8 22.Fb7

“Eğer bu mümkün değilse onu gerçekleştirmeyi çok isterim!” (Literaturnaya Gazeta’dan bir aforizma) Belli ki olaylar yavaş gelişirse Siyah’ın oyunu kurtarması zor olacaktır; çok sıkışık vaziyettedir. Eğer problemler normal yollarla çözülemiyorsa o zaman zorlayıcı metodlara bakmak gereklidir. Dolayısıyla 18…bxc5’i analiz etmeye devam ettim. Bir anda farkettim ki 19.Axc8 Kdxc8 20.Fb7 Kxb7 21.Kxb7 cxd4 22.Kxa7 Ac5 23.Kb1 e5 ile Siyah feda ettiği kaliteye karşı çok kuvvetli kompansasyon elde eder. Eğer Beyaz a Piyonunu hemen sürerse Kalesi a7’den asla çıkamaz.

İkinci varyantta Siyah taş vermek zorundadır: 18…bxc5!! 19.Kxb8 Axb8 20.dxc5 Aa6! 21.Axc8 Kxc8 22.Fb7 Kxc5 (22…Kc6? 23.Fxc6 dxc6 24.Kb1 umutsuzdur) 23.Fxa6 Ka5 24.Fc8! (24.Fb7’den daha doğrudur) 24…Kxa2 25.Şe3 Şd8(25…Kc2? 26.Kd1) 26.Fb7 Kc2 27.Ka1 (27.Fa6 Ka2 28.Fb5? a6) 27…Kxc4 28.Kxa7. Ve 24.Fb7?!’den sonra Siyah Şah e7’ye gider ve Kc7 açmazından sonra a7 Piyonu etkisiz olur. Ama şimdi oyusonu berabere gibidir.

Kurtarıcı kombinezona güzel bir örnek. Eminim ki Karpov en iyi döneminde bu imkanı kolayca bulabilirdi; kendisi zor konumları savunabilme konusunda haklı bir üne sahiptir. Ama neredeyse tüm satranççıların enerji rezervi zamanla azalır ve kişinin kombinezon görüşünün zayıflamasıyla beraber karışık varyantları hesaplama konusunda bir çekingenlik doğabilir. Belli ki bu üzücü değişiklikler Karpov’u çoktan etkilemeye başlamıştı ve pasif bir hamle yaptı.

18…Ac7?
Fikir d6’daki tehlikeli Atı değişmek. Bunun Dünya Şampiyonu için kötü bir işaret olduğunu düşündüğümü anımsıyorum ve gerçekten de maçın sonunda ünvan Kasparov’a geçti.

19.Kb4! Ae8 20.Axe8?
Kasparov’un da belitttiği gibi Beyaz şu şekilde kazandıran bir avantaj elde edebilirdi: 20.Axc8! Kbxc8 (20…Kdxc8 21.Khb1 ve 22.Şd3) 21.cxb6 axb6 22.Şd3 Ad6 23.Kc1 Kb8 24.Kcb1. Oysa oyundaki hamleden sonra Karpov şu şekilde oyunu kurtarma şansı elde etti: 20…Kxe8! 21.Khb1 Fb7 22.d5 exd5 23.cxd5 Şf8(Bu şah kombinezonun fikri) 24.Şd2 Ka8!

20…Şxe8? 21.Khb1 Fa6 22.Şe3 d5 24.cxd6 Kbc8
23…Kxd6 24.c5 Kdd8 25.c6 Kbc8 26.Ka4

S.24.Ka1’i değerlendirin.
İzleyici salonunda otururken ikinci kez sahnedeki oyuncular tarafından farkedilmeyen bir kombinezonu gördüm. Belli ki 24.Ka4 Fxc4 25.Fb7 ile oyunu forse etmek 25…b5! ile cevaplanır. Oysa ki karşı darbe 26.d7!! hemen kazanca götürür.

Kasparov daha az enerjik oynadı ve mücadele uzadı.

24.Şd3?! Kxd6 25.Ka4 b5 26.cxb5 Kb8 27.Kab4 Fb7 28.Fxb7 Kxb7 29.a4 Şe7 30.h4 h6 31.f3 Kd5 32.Kc1 Kbd7 33.a5 g5 34.hxg5 Kxg5 35.g4 h5 36.b6 axb6 37.axb6 Kb7 38.Kc5 f5 39.gxh5 Kxh5 40.Şc4 Kh8 41.Şb5 Ka8 42.Kbc4
Siyah terketti.

Ertesi gün ilk oyunla ilgili yorumları okumak için gazetelere baktığımda iki oyuncunun da kaçırdığı taktik imkanlarla ilgili hiç bir yazı görmedim. Doayısıyla ’64’ dergisinde bu önemli iddiamı yazıya döktüm. Sonuçta bir şey çıkmadı. Bu maçla ilgili kitap yazanlar bulucusunu referans göstermeden bu kombinezonları yayınladılar.

A.1.8

Beyaz oynar