1884 yılında kalp krizinden öldüğünde o ünlü isim çoktandır gariplikleriyle anılmaktaydı. Sokaklarda başıboş şekilde kendi kendine gülümseyerek ve konuşarak dolaşırdı. Paranoyaları vardı. Birilerinin kendisini zehirlemek istediğini düşündüğünden sadece annesinin ve kızkardeşimin hazırladığı yemekleri yerdi. Berberlerden de uzak dururdu çünkü onların kendisini öldürebileceğinden çekinirdi. Ailesi onu akıl hastanesine yatırmaya çalıştı ama akıl sağlığının yerinde olduğu konusunda her defasında doktorları ikna etmeyi başarmıştı.
Bu isim Amerikalı dahi satranç şampiyonu, Paul Morphy idi. Satranç oynamayı babası yargıç Alonso Morphy ve Amcası Ernest Morphy’yi izleyerek öğrenmişti ve kısa sürede satranca büyük bir yeteneğinin olduğu anlaşıldı. Capablanca’nın satrancı öğrenişi ve hızlı yükselişi de benzer şekilde olmuştu. Morphy’nin amcasının anlattığına göre hiç satranç kitabı okumamıştı ama buna rağmen doğal bir şekilde mükemmel oynuyordu. Benzer özelliklere sahip Morphy’nin ve Capablanca’nın dahi olarak anılması şaşırtıcı değildir.
Amerika kıtasından çıkan bu iki dahiden bahsettikten sonra bir başka şampiyonu anmadan olmaz. O da Morphy gibi acı bir sona sahiptir. Bu isim de Robert James Fischer’dir. Çok erken yaşlarda zihinsel sıkıntılar yaşamaya başlayan Fischer kendisini satranca vermiştir. Annesinin danıştığı doktorlar da bunun çok iyi olacağını ve bu şekilde zihnini meşgul edeceğinin söylerler.
![](http://www.satrancokulu.com/wp-content/uploads/2018/04/ilerletmek-kolay-4.png")
Fischer satrancı bırakıp yıllar sonra ortaya çıkınca zihinsel sıkıntıları artık iyice artmıştır. Kendisini şöyle tanımlar. “Satranç dahisi olarak adlandırılmaya itiraz ediyorum çünkü kendimi bir şekilde satranç oynamış olan genel bir dahi olarak görüyorum. Kasparov gibi bir süprüntü parçasına satranç dahisi denebilir ama o, idiot bir dahi gibi satranç dışında hiçbir şey bilmiyor.” Elbette çok tartışmalı sözler. Kasparov’un ise Fischer’in aksine onun hakkını her defasında verdiğini belirtmek gerekir.
Amerika kıtasının üç büyük oyuncusundan Morphy, Capablanca ve Fischer’den bahsetmişken bir oyun incelemden olmaz. Şimdi Morphy’nin Morphy ile yaptığı bir oyunucu inceliyoruz. Yeğen Morphy amcası Ernest Morphy’ye karşı
